Kiedy zaczynałem degustować, niechętnie spoglądałem na system oceny punktowej ponieważ wydawało mi się, że słowa zupełnie wystarczą, aby przekazać informacje o tym jak smakuje mi dany alkohol. W końcu ja dobrze wiem, który mi smakuje. Problem w tym, że na moim blogu zdarzają się trunki warte kilkadziesiąt złotych, jak i takie warte kilkadziesiąt tysięcy złotych i w pewnym momencie zacząłem odnosić wrażenie, że opis słowny nie różnicuje ich wystarczająco dobrze (przy czym nie zawsze od ceny zależy ich jakość). Innymi słowy, opis whisky Glenfiddich 12 nie pokazuje jak bardzo lepsza czy gorsza jest ona od Glenfiddich 30. Problemem jest także niweymierność słów. O każdej whisky złej można opowiedzieć tak, że będzie odebrana jak okropna, albo po prostu niewybitna. Z tej przyczyny postanowiłem, że konieczne jest wykorzystanie systemu oceny punktowej, aby pomóc Wam lepiej interpretować moje opinie, a mi pić szybciej i więcej, ale cały czas z głową.
Czy whsiky da się porównywać?
Porównywanie smaków zawsze będzie tematem kontrowersyjnym. Nie można przecież jednoznacznie powiedzieć, że np. jabłka jednej odmiany są lepsze niż innej. To bez wątpienia prawda. Można jednak porównać intensywność zapachu tych owoców i sprawdzić ich pełnię smaku, świeżość i barwę. Oczywiście takie porównanie nie wyjaśnia wszystkiego, ale sednem sprawy jest fakt, że szereg cech jakościowych whisky, takich jak intensywność i złożoność aromatu, smaku i finiszu, a także ukrycie alkoholu, można swobodnie porównywać. To właśnie robiłem przez cały czas i zamierzam robić to dalej korzystając z systemu ocen punktowych.
Punkty referencyjne
System oceny whisky musi zostać skorelowany w głowie degustatora z faktycznymi doświadczeniami sensorycznymi. Mówiąc prościej: jeśli chcesz dać whisky 90 punktów, to musisz wiedzieć co whisky na 90 punktów oferuje. Dobrze byłoby gdybyś wypił takich whisky kilkanaście lub kilkadziesiąt, aby rozumieć to dogłębnie.
Jaki system?
Po długich namysłach postanowiłem wyrażać swoje oceny w skali 100 punktowej ze wszystkimi jej „zadami i waletami”. Robię to dlatego, że chciałbym aby moje oceny były kompatybilne, i przede wszystkim porównywalne, z oceanami whisky w najpopularniejszych źródłach międzynarodowych. System oceny 100 punktowy obejmuje cztery składowe oceny: aromat, smak, finisz i balans. Za każdą składową przyznaje się maksymalnie 25 punktów, ale smak i finisz oceniam razem ponieważ są one nierozłączne.
Jak interpretować?
Niestety skala 100 punktowa jest skalą wyjątkowo zagmatwaną. Jej złożoność najlepiej ukazują 2 fakty:
– skala nie jest liniowa tylko wykładnicza
Oznacza to, że różnica między ocenami 60/100 i 70/100 jest mniej więcej taka sama jak pomiędzy 90/100 a 92/100. Wiąże się to także z faktem, że oceny poniżej 50/100 praktycznie nie istnieją.
– ciężko powiedzieć kiedy whisky zasługuje na 100 punktów
Jeśli wypiję whisky, która urzecze mnie tak mocno, że dam jej 100/100 punktów (co statystycznie dla całej światowej populacji oceniających zdarza się niezwykle rzadko) nie mogę wykluczyć sytuacji, że w przyszłości wypiję lepszą whisky, dla której musiałbym przyznać punkty poza skalą lub odpowiednio obniżyć wszystkie inne oceny.
Jak rozumieć skalę 100 punktową?
51-60 – lepiej z czymś wymieszać
Alkohol, którego picie nie daje przyjemności przez co lepiej użyć mixera.
61-75 – zadowalające dla początkujących
Przyjemny, ale prosty i typowy dla kategortii aromat, smak. Stosunkowo dobrze ukryty alkohol. Prosty, ale wyraźnie obecny finisz.
76-85 – warte poznania
Wyróżniający aromat połączony z ciekawym smakiem. Trwający i przyjemny finisz.
86-90 – bardzo dobre
Wyróżniający i złożony aromat. Przyjemny i bardzo intensywny, nierozwodniony smak. Finisz trwający i zbalansowany z aromatem i smakiem. Obecność alkoholu nie musi być przedmiotem dyskusji ponieważ nie jest przeszkodą.
91-94 – wspaniałe
Imponujący, zaskakujący i złożony aromat. Przyjemny i intensywny, nierozwodniony smak. Finisz złożony i trwający na języku. Whisky niezapomniana i zaskakująca.
95+ – wybitne
Whisky, która ma wszystko to co kategoria poniżej, ale do tego zachwyca, zaskakuje i prowokuje do dyskusji.
Tomek, a gdzie blendy?
Jestem świadom faktu, że większość moich czytelników rozpoczyna przygodę z MilerPije właśnie dzięki blendom. Dlatego piszę o blendach i uważnie analizuję ich smak. Mało tego! Ja chętnie piję blendy, ale przyznaję się bez bicia, że praktycznie wszystkie piję z colą. Gdybym chciał wyrazić oceny blendów w tej samej skali co SM, musiałyby się one zawierać między 50-75/100. Wiem, że marketingowcom niektórych marek otwiera się teraz nóż w kieszeni, ale takie są fakty. Z drugiej strony tworzenie osobnej skali dla blendów byłoby nie fair względem single malt whisky dlatego na razie pozostaję przy rozdzielaniu blendów w 3 grupy:
- na czysto
- z lodem
- z lodem i colą
Może jeśli w przyszłości jakiś blend mnie zachwyci zmienię zdanie. Zobaczymy!
Czy ocena uwzględnia cenę whisky?
Nie. Ocena smaku jest oceną pewnej wartości absolutnej, z którą cena nie ma nic wspólnego. Jeśli poszukujesz najwspanialszej whisky jaka istnieje i okazuje się, że jej cena jest dziesięciokrotnie wyższa niż whisky, której ocena jest zaledwie o 1 punkt gorsza, to ta pierwsza i tak pozostaje najlepszą whisky świata. Aktualne ceny opisanych tutaj trunków łatwo znaleźć w necie. Każdy z Was może sam zobaczyć ile punktów kupić można za ile złotówek. Nie wpływa to jednak na ocenę.
No i na koniec…
Chciałbym Wam przypomnieć, że punkty są wyłącznie wyrazem mojej prywatnej oceny, która zawsze obciążona będzie pewną dozą subiektywizmu i nikt nie ma prawa się o to obrażać. Wręcz przeciwnie, konstruktywne kontestowanie moich ocen jest bardzo mile widziane!